20 ερωτήσεις σε έναν καλλιτέχνη
Ποια θεατρική παράσταση επιλέξατε πρόσφατα να παρακολουθήσετε και γιατί;
H τελευταία παράσταση που είδα και μ’ άρεσε πολύ ήταν ο «Αρίστος» του Γιώργου Παπαγεωργίου. Πολύ ωραίες ερμηνείες, και πολύ έξυπνη η απόδοση ενός μυθιστορήματος. Οι εικόνες που δημιουργήθηκαν τις έβλεπα ολοζώντανες μπροστά μου.
Πόσο συχνά είστε θεατής θεατρικών παραστάσεων;
Μπορεί να βρίσκομαι και 4 συνεχόμενες μέρες στην αναμονή μιας παράστασης και μετά να κάνω 4 μήνες να ξαναθελήσω να πάω να δω κάτι. Αυτό εξαρτάται από τη διάθεσή μου και από τις υποχρεώσεις μου.
Στην Αθήνα, κάθε χρόνο, υπάρχει υπερ -πληθώρα θεατρικών παραστάσεων. Ποιο είναι το δικό σας σχόλιο γύρω από αυτό.
Ο καθένας έχει το δικαίωμα να εκφράζεται όπως και όποτε θέλει εφόσον δεν προσβάλλει τους υπόλοιπους. Έχει επίσης την υποχρέωση να καλύπτει τις οικονομικές υποχρεώσεις για τις οποίες έχει δεσμευτεί. Μέσα από αυτές τις πολλές προσπάθειες, προκύπτουν μικρά και μεγάλα διαμάντια που η αξία τους σε κάνει να πεις: «Ας είναι έτσι, άξιζε τον κόπο που πέρασα από 20 κακές περιπτώσεις μέχρι να δω αυτό το ένα αριστούργημα.» Πόσο χρόνο άλλωστε χάνουμε καθημερινά από ανούσιες στιγμές με τα κινητά μας, την κακή τηλεόραση. Από μια κακή παράσταση όλο και κάτι θα μείνει.
Πώς είναι να παρακολουθεί κανείς θέατρο στο εξωτερικό. Έχετε ανάλογη εμπειρία;
Συνήθως, όταν πηγαίνουμε στο εξωτερικό επιλέγουμε την αφρόκρεμα των παραστάσεων έπειτα από έρευνα ποιότητας. Η πιο συνηθισμένη φράση είναι: «Πήγα πχ στο Λονδίνο και είδα το τάδε έργο, αν πας μην το χάσεις!». Το ακούμε συνήθως από κάποιον που εμπιστευόμαστε με κοινή αισθητική. Το αποτέλεσμα είναι να φεύγουμε συχνά ενθουσιασμένοι από το θέαμα. Και στο εξωτερικό φαντάζομαι υπάρχουν κακές παραστάσεις που τις γλιτώνουμε. Έχω δει πάντως εξαιρετικές παραστάσεις που δεν τις έχω ξεχάσει όσα χρόνια και να περάσουν.
Με μια λέξη: πώς χαρακτηρίζετε το θέατρο του καιρού μας;
Μπορώ να μιλήσω μόνο για την Ελλάδα. Και για το ποσοστό που έχω δει γιατί δεν τους έχω δει όλους. Η βάση του θεάτρου είναι ο ηθοποιός και σε αυτό το κομμάτι υπάρχει πολύ ταλέντο. Όπως ταλέντο και ικανότητες θαυμάζω και στους υπόλοιπους τομείς της Ελληνικής θεατρικής σκηνής. Σκηνογράφοι , ενδυματολόγοι, φωτιστές και φυσικά σκηνοθέτες. Απλώς τονίζω τους ηθοποιούς γιατί αυτοί είναι η αρχή. Δε θα ξεχάσω τα ελληνικά θεατρικά κείμενα που και εκεί υπάρχει μια κατηγορία συγγραφέων που κάνουν υπέροχες δουλειές.
Θέατρο Στοά, Ματωμένος γάμος, 1992, Λήδα Πρωτοψάλτη Θανάσης Παπαγεωργίου. Πήγα με το σχολείο. Αυτό που θυμάμαι είναι ότι δεν κουνήθηκα από τη θέση μου μην τυχόν και τους ενοχλήσω σ’ αυτήν την ιεροτελεστία. Δε σκέφτηκα ποτέ ότι αυτοί δεν μπορούν να με δουν λόγω των φώτων. Από εκεί ξεκίνησε ένα απέραντος θαυμασμός στην υποκριτική τέχνη και αυτό σταδιακά μετατράπηκε σε αγάπη για όλο το θέατρο και κατέληξε σε επάγγελμα.
Ποια ήταν η πρώτη σας εμπειρία με την τέχνη του θεάτρου; Τι κρατάει άσβεστο η μνήμη σας από αυτή την πρώτη εμπειρία;
Θέατρο Στοά, Ματωμένος γάμος, 1992, Λήδα Πρωτοψάλτη Θανάσης Παπαγεωργίου. Πήγα με το σχολείο. Αυτό που θυμάμαι είναι ότι δεν κουνήθηκα από τη θέση μου μην τυχόν και τους ενοχλήσω σ’ αυτήν την ιεροτελεστία. Δε σκέφτηκα ποτέ ότι αυτοί δεν μπορούν να με δουν λόγω των φώτων. Από εκεί ξεκίνησε ένα απέραντος θαυμασμός στην υποκριτική τέχνη και αυτό σταδιακά μετατράπηκε σε αγάπη για όλο το θέατρο και κατέληξε σε επάγγελμα.
Ο Αυστροαμερικανός σκηνοθέτης Μπίλυ Γουάιλντερ έχει πει ότι ένας σκηνοθέτης πρέπει να είναι αστυνόμος, νοικοκυρά, ψυχαναλυτής, συκοφάντης και καθίκι. Η σκηνοθεσία ποια στάδια ακολουθεί μέχρι να υλοποιήσει έναν - έναν τους στόχους της;
Αν σας πω ότι ξέρω τα μυστικά σε κάτι που τώρα ξεκίνησα, δε θα με πάρετε στα σοβαρά. Το ότι χρειάζεται να κρατά τις ισορροπίες, να είναι αυστηρός όταν χρειάζεται, να δίνει το παράδειγμα στην εργατικότητα και στη συμμετοχή στις «μικρές δουλειές» που πρέπει να γίνουν, να αγαπά με ενσυναίσθηση τους συνεργάτες του, είναι θα έλεγα στο πλαίσιο της κοινής λογικής. Όσο για τις αρνητικές προεκτάσεις που έδωσε ο Γουάιλντερ, θέλω να διαφωνήσω. Προτιμώ να φτάνω στο όριο της ευγενούς συμπεριφοράς και να μην το ξεπερνώ. Το να βγάζεις αρνητικές πλευρές του εαυτού σου για να επιτύχεις το στόχο σου είναι από μόνο του αντί-καλλιτεχνικό. Μπορεί και να κάνω λάθος. Αυτός ήξερε περισσότερα.
Σας έχει τύχει να παρακολουθήσετε κάποια θεατρική παράσταση πάνω από μία φορά; Κι αν ναι, ποια ήταν αυτή και γιατί;
Μα φυσικά! Όλες τις παραστάσεις που έχω σκηνογραφήσει. Ειδικά τους 12 ενόρκους, τους έχω παρακολουθήσει πάρα πολλές φορές γιατί έχω ένα ιδιαίτερο συναισθηματικό δέσιμο με αυτήν την παράσταση που παίζεται 6 χρόνια. Την είδα φέτος τελευταία φορά και με την αλλαγή των ηθοποιών ήταν μια νέα εμπειρία. Αυτό αποδεικνύει τη δύναμη του ηθοποιού σε ένα έτσι κι αλλιώς καταπληκτικό έργο. Σε παραστάσεις που δεν έχω δουλέψει δεν έχει τύχει να πάω δύο φορές.
Αν δεν σας αρέσει μια θεατρική παράσταση, είναι μονόδρομος για εσάς η "εγκατάλειψή" της;
Ποτέ δεν έχω φύγει από μια παράσταση στη μέση. Από σεβασμό στην προσπάθεια των συντελεστών. Και από περιέργεια, μήπως μου προσφέρει κάτι στο τέλος που δεν το περιμένω. Όλο και κάτι θα βγει.
Δε θα ‘θελα να μου συμβεί σε δική μου δουλειά και δεν θέλω να το κάνω. Αν με προσέβαλλε με κάποιο τρόπο, πχ. δικαιολογώντας το ναζισμό, ε ναι θα έφευγα αλλά δε ρωτάτε αυτό. Το «δε μ’ αρέσει» το υπομένω. Ένα ποτό πάνω, ένα ποτό κάτω που θα έπινα φεύγοντας νωρίτερα, δεν είναι και τρομερή διαφορά…
-Ποια στοιχεία συμβάλλουν στην καλλιτεχνική κυρίως επιτυχία μιας θεατρικής παράστασης;
Οι καλοί ηθοποιοί πρώτα απ’ όλα. Το καλό κείμενο μετά. Ο σκηνοθέτης που θα αναγνωρίσει το υλικό που έχει. Από εκεί και πέρα υπάρχουν οι συντελεστές που ανεβάζουν το επίπεδο λίγο λίγο και φτάνουμε σε μια ολοκληρωμένη και άρτια παράσταση. Σίγουρα πάντως μπορούμε να ζήσουμε μια έντονη θεατρική εμπειρία έχοντας ηθοποιούς και κείμενο. Τα άλλα βοηθούν σε διαφόρους βαθμούς.
Πιστεύετε ότι το θέατρο πρέπει να χωρίζεται σε ποιοτικό κι εμπορικό;
Μόνο από το γεγονός ότι υπάρχουν καλοί «εμπορικοί» ηθοποιοί και κακοί «ποιοτικοί» έτσι όπως φαντάζομαι πως το ορίζετε, καταλαβαίνουμε ότι αυτός ο διαχωρισμός είναι μάταιος και ανούσιος. Παίζει ρόλο φυσικά και η τηλεόραση στο να ονομαστούν κάποιοι έτσι και κάποιοι αλλιώς. Έχω στο μυαλό μου έντονα αυτήν τη στιγμή ένα παράδειγμα ηθοποιού που έπαιζε δεύτερο ρόλο σε τηλεοπτική σειρά «χαμηλού» επιπέδου και σήμερα κάνει καταπληκτικές δουλειές και δίνει αριστουργηματικές ερμηνείες. Και είναι και πολύ καλός μου φίλος. Μπορώ να το τεκμηριώσω και αλλιώς πιστεύω. Με το γεγονός ότι υφίσταται μια συνεχής ώσμωση των ηθοποιών μεταξύ των δύο αυτών κατηγοριών. Έχει πολύ πλάκα πάντως που ο Δημήτρης Καταλειφός πρωταγωνιστεί στο θέατρο…«Εμπορικόν»! Δεν είναι μια όμορφη ειρωνεία;;;;
Ποιο είναι το θεατρικό κείμενο που ξεχωρίζετε;
Το «Άμλετ» πιστεύω πως είναι το αγαπημένο μου κείμενο, θα μπορούσα να μιλώ για ώρες για τους λόγους που αγαπώ αυτό το έργο. Επειδή μ’ αρέσουν πολύ τα έργα μυστηρίου και το συγκεκριμένο έχει τέτοια στοιχεία που το κάνουν κατά αυτόν τον τρόπο ενδιαφέρον. Από εκεί και πέρα θα τονίσω την ευφυία του Σαιξπιρικού λόγου και πώς καταφέρνει με μαγικό αλλά και μαθηματικό (όπως εγώ το ερμηνεύω) τρόπο να κάνει κάθε απλή πρόταση ποίηση. Ο «τύπος» αυτός με λίγα λόγια, τσιγάρα να ζητούσε από το περίπτερο, θα καθόμασταν να διαβάζουμε 5 αιώνες μετά, τον τρόπο που τα ζήτησε!
Ποιος είναι ο αγαπημένος σας συγγραφέας και σκηνοθέτης; Κι εντός και εκτός συνόρων.
Έχω πολλά αγαπημένα βιβλία από διάφορους συγγραφείς μα η μόνη που με έχει κάνει να διαβάσω όλη της τη βιβλιογραφία είναι η Αγκάθα Κρίστι. Έχω μεγάλη αδυναμία στα αστυνομικά μυθιστορήματα και η Κρίστι είναι σίγουρα στην κορυφή. Σκηνοθέτης…δεν ξέρω να απαντήσω. Θα μπορούσα να απαντήσω αγαπημένες παραστάσεις αλλά στη δική σας ερώτηση θα είναι σα να λέω πως ό,τι κάνει αυτός είναι καταπληκτικό που δεν το πιστεύω. Δε μ’ αρέσει και να αναγνωρίζω το σκηνοθέτη μιας παράστασης γιατί αυτό σημαίνει ότι ξεχωρίζει από το ίδιο το έργο.
Με ποιον σκηνοθέτη, που δεν έχετε συνεργαστεί ως τώρα, θα θέλατε να συνεργαστείτε στο άμεσο μέλλον;
Ούτε αυτό θα σας το απαντήσω γιατί μπορεί, σε μερικά χρόνια να έχω μετανιώσει για αυτό που έγραψα αφού συνεργάστηκα μαζί του ή να έχω μετανιώσει που δεν είπα κάποιον άλλον που λάτρεψα αφού δουλέψαμε μαζί. Το αποτέλεσμα που βλέπουμε ως θεατές σε καμία περίπτωση δε δείχνει τις συνθήκες και τα δεδομένα με τα οποία έγινε μια δουλειά. Μπορεί πχ, να θαυμάζω πολύ έναν σκηνοθέτη αλλά να είναι τόσο κακός συνεργάτης και άνθρωπος (χωρίς να το γνωρίζω) που να μετανιώσω στη συνεργασία μας. Ε τουλάχιστον, ας μην το ‘χω και γραμμένο και το διαδίκτυο! Από την άλλη προκύπτουν ονειρεμένες συνεργασίες με σκηνοθέτες που δε σκέφτηκα ποτέ να δουλέψω. Έχω αποτύχει να απαντήσω σε δύο ερωτήσεις…ήδη!
Το 2020, γεμίζουν οι θεατρικές αίθουσες στην Ελλάδα; Παραμένει το θέατρο εκείνη η λαϊκή τέχνη, που είναι αναγκαία για τον μέσο άνθρωπο;
Η τέχνη είναι αναγκαία για τον κάθε άνθρωπο που έχει λύσει το στοιχειώδες βιοποριστικό του πρόβλημα. Το θέατρο, για κάποιους είναι η μορφή της τέχνης που δίνει τις περισσότερες συγκινήσεις γιατί συνδυάζει πολλές μορφές τέχνης μαζί, τη μουσική την ποίηση τη λογοτεχνία, τη ζωγραφική, την αρχιτεκτονική, τη γλυπτική. Είναι πολύ ευχάριστο να γεμίζουν οι θεατρικές αίθουσες, δε γεμίζουν όλες φυσικά. Το ζητούμενο για μένα, γνωρίζοντας πως υπάρχουν παραστάσεις που δεν πάνε τόσο καλά και άλλες σκίζουν, είναι να έχει ο κόσμος το κριτήριο, την τύχη και τη σωστή ενημέρωση ώστε να αφιερώνει το χρόνο και το χρήμα του στις καλύτερες επιλογές.
Ποια είναι η πιο δυνατή συγκίνηση, που σας έχει προκληθεί ποτέ σε θεατρική παράσταση;
Δυστυχώς οι πιο έντονες στιγμές σε παραστάσεις οφείλονταν σε προσωπικές δυσκολίες που συντονίστηκαν με το κείμενο που άκουγα εκείνη τη στιγμή (από εξαιρετικούς ηθοποιούς όμως). Μου συνέβη αυτό δύο φορές για διαφορετικούς λόγους σε αυτήν τη θεατρική χρονιά. Ήταν όμως αποκαλυπτικές και αλήθεια πολύ έντονες. Οι δύο παραστάσεις ήταν το «Ρόουζ» στο Γυάλινο θέατρο και το άλλο ήταν το «Sunset Unlimited» στο Τρένο στο Ρουφ. Ίσως είναι και οι πιο πρόσφατες και τις θυμάμαι πιο έντονα, δεν ξέρω.
Θυμώσατε ποτέ κατά την διάρκεια θεατρικής παράστασης;
Η ερώτηση αυτή έχει δύο απαντήσεις αναλόγως με το τί εννοείτε. Αν εννοείτε να θύμωσα με την ίδια την παράσταση, αυτό συμβαίνει όταν παρακολουθώ έργα που το νόημα τους είναι απλό και κατανοητό, και μεταλλάσσονται από κάποιους εμμονικούς δημιουργούς σε κάτι άλλο.
Παρόλα αυτά θα το σεβαστώ και θα το παρακολουθήσω με ευλάβεια. Αυτό που δεν αντέχω με τίποτα και είναι η δεύτερη απάντηση, είναι η αγένεια ενός ανοικτού κινητού. Το μόνο που έχει να κάνει ο θεατής σ’ αυτή την αίθουσα και για 1-2 ώρες είναι να κλείσει το κινητό (τελείως!). Αυτός επέλεξε να έρθει εκεί, δεν τον υποχρέωσε κανείς, εκεί πάνω είναι κάτι κακόμοιροι άνθρωποι (ηθοποιοί) που έφαγαν μαζί με κάποιους άλλους (συντελεστές) μερικούς μήνες από τη ζωή τους να ετοιμάσουν κάτι. Ας μη μιλήσω για τους υπόλοιπους θεατές που πλήρωσαν ένα εισιτήριο και έχουν το δικαίωμα να δουν την παράσταση χωρίς εξωτερικές παρεμβολές. Τώρα που πήρα και την ευκαιρία από την ερώτησή σας, θα πω και στον κόσμο που θα διαβάσει τη συνέντευξη πως και η φωτεινότητα του κινητού επηρεάζει τους ηθοποιούς. Μην τα ανοίγετε! Σκεφτείτε να είστε πάνω στη σκηνή ως ηθοποιοί και να αγωνίζεστε να τα κάνετε όλα όπως πρέπει και να δώσετε και την ψυχούλα σας ταυτόχρονα. Και ξαφνικά, από κάτω, στο σκοτάδι να αρχίζουν να ανάβουν κινητά που έρχονται και φεύγουν μηνύματα . Έχω δει και κάποιους να μπαίνουν στο Instagram! Και μαζί και φάτσες που κοιτούν τα μηνύματα ή…τα φορέματα και δεν παρακολουθούν την παράσταση…καλό κουράγιο αγαπητέ ηθοποιέ…
Α και κάτι τελευταίο: Αν αργήσετε σε μια παράσταση, δικαιολογημένα ή αδικαιολόγητα και οι ταξιθέτες κάνουν την προσπάθεια τους να μπείτε καθυστερημένοι στην αίθουσα (έχουν δικαίωμα να μη σας εξυπηρετήσουν) ενοχλώντας τους υπόλοιπους, τουλάχιστον μη διαμαρτυρηθείτε που δεν καθίσατε με τους φίλους σας στη θέση που αγοράσατε. Είναι θράσος…ένα ευχαριστώ είναι αρκετό.
Κάνετε όνειρα, καλλιτεχνικά ή παντός είδους, σαν να είστε είκοσι χρόνων; Μοιραστείτε μαζί μας κάποια από αυτά.
Τα μεγάλα μου όνειρα έχουν να κάνουν κυρίως με την ευτυχία σε προσωπικό επίπεδο και τους ανθρώπους που θέλω να έχω στη ζωή μου. Και να μ’ έχουν. Μετά την πραγματοποίηση του «Μπλε» που ήταν όντως ένα καλλιτεχνικό όνειρο, και την επιτυχία του όπως εγώ τη βίωσα, συνειδητοποίησα πως η ευτυχία δε βρίσκεται εκεί και σιγά σιγά άλλαξα πλεύση. Υπάρχουν φυσικά καλλιτεχνικά όνειρα που ακολουθούν αλλά βασίζονται στην αρμονία των συνεργασιών και στην χαρά του παιχνιδιού που νιώθαμε όταν ήμασταν παιδιά, κάτω από 20 χρονών. Με λίγα λόγια, θέλω να έχω μια ευτυχισμένη οικογένεια, το σκύλο και τη γάτα μου, καλούς φίλους και καλούς συνεργάτες. Ιδέες- όνειρα έρχονται συχνά, οπότε το μόνο που μένει είναι να είμαι σωματικά και πνευματικά υγιής για να τις υλοποιώ.
Αν είχατε την μεταφυσική δυνατότητα να συναντήσετε ένα ιερό τέρας της τέχνης, που σήμερα δεν υπάρχει, ποιο θα ήταν αυτό;
Εύκολα θα σας απαντούσα τον Μάνο Χατζιδάκι. Τον θεωρώ κάτι σαν το σπιτικό μου, είναι οι μυρωδιές της παιδικής μου ηλικίας. Στη μουσική του πάντα επιστρέφω αφού ταξιδέψω στη ροκ, στην κλασική, στο ρεμπέτικο, στη ρέγκε. Παρόλα αυτά ο λόγος που θα ήθελα να τον συναντήσω δεν είναι η καλλιτεχνική του αξία που σε μια συνάντηση δε θα μου προσέφερε τίποτα, άλλωστε δεν είμαι μουσικός. Ο Μάνος Χατζιδάκις λείπει σήμερα από την κοινωνία, ο λόγος του, η ισορροπία των ισχυρισμών του, η ευστοχία των επιχειρημάτων του. Μια κοινωνία που συνεχίζει να…απολαμβάνει τον εμφύλιο και τον εθνικό διχασμό μην έχοντας μάθει τίποτα από τα δεινά του παρελθόντος. Και υπήρχε (η μουσική του υπάρχει πάντα αλλά οι παρεμβάσεις του όχι) ο Μάνος που άνοιγε το στόμα του και έλεγε αυτό που έπρεπε. Σε μια ιδεατή συνάντηση που θα ήξερε και αυτός ποιος είμαι θα ήθελα πολύ να ακούσω τις συμβουλές του. Και να κεράσει και τον καφέ όπως έκανε με όλο τον κόσμο απ’ όσο ξέρω…
Ποιο τραγούδι ακούγατε (γιατί κάποιο σίγουρα ακούγατε) όσο απαντούσατε τις παραπάνω ερωτήσεις;
More than words – Extreme.
Ο Ντέιβιντ Νεγρίν έχει γράψει και σκηνοθετήσει το «ΜΠΛΕ» στο θέατρο Άλφα με τη Δανάη Μιχαλάκη και τον Παντελή Πάγκαλο. Οι παραστάσεις που έχει σκηνογραφήσει και παίζονται ακόμα είναι το «Αλίμονο στους Νέους» στο θέατρο Coronet και οι «12 Ένορκοι» στο θέατρο Αλκμήνη για 6η χρονιά.